Kennisartikel
Wat is het effect van bewegen op leren?
Voldoende bewegen is essentieel voor een gezond leven. Naast de voordelen voor onze lichamelijke gezondheid heeft bewegen ook effect op ons brein. Waaronder ook onze leervaardigheden. Dit is voor onze statushouders erg interessant is: zij moeten immers een nieuwe taal en cultuur leren kennen.
In dit kennisartikel leggen we uit wat bekend is over het effect van bewegen op leren.
Wat weten we vanuit onderzoek?
Er is vooral veel onderzoek gedaan naar het effect van bewegen op leervaardigheden bij kinderen. Het effect bij volwassenen wordt hier uit afgeleid en aangevuld met het onderzoek dat er al wel is.
- Kinderen die meer bewegen, presteren vaak beter op school (Tomporowski, Davis, Miller & Naglieri, 2008).
- Kinderen die tussen het leren door kort bewegen (energizer) houden iets makkelijker hun aandacht bij het leren (de Greeff et al. 2017).
- Kinderen die meerdere weken regelmatig bewegen een beetje makkelijker hun aandacht bij het leren houden en een beetje makkelijker wisselen van taken (de Greeff et al. 2017).
- Kinderen die meerdere weken regelmatig moeilijke bewegingen maken kunnen, een beetje tot veel, makkelijker dingen onthouden, wisselen van taken, verstorende signalen (geluiden, beelden) negeren en makkelijker plannen (de Greeff et al. 2017).
- Ouderen die bewegen kunnen beter dingen plannen, ordenen en coördineren. En taken doen waarbij ze werkgeheugen (tijdelijke informatie opslaan en gebruiken) nodig hebben. En ze laten zich minder makkelijk afleiden (Churchill et al. 2002).
Hoe kan dat?
Mogelijke verklaringen voor de positieve relatie tussen bewegen (fysieke activiteit) en prestaties zijn op korte termijn betere aandacht en concentratie. Wellicht komt dat door de positieve invloed van bewegen op hogere cognitieve functies, zogenaamde executieve functies. Deze functies maken het mogelijk dat iemand doelgericht bezig is. En dat bijvoorbeeld afleidende prikkels worden onderdrukt/genegeerd. Op langere termijn zorgt bewegen voor een betere doorbloeding van de hersenen, de aanmaak van nieuwe zenuwcellen en het ontstaan van meer verbindingen tussen de zenuwcellen.
Dit is ook in onderzoek aangetoond. Hieronder lees je wat wat bewegen doet met de hersenwerking.
Fysieke activiteit en vooral uithoudingsvermogenstraining zorgt voor een grotere aanmaak van nieuwe neuronen (zenuwcellen) en het aanleren van (zeker uitdagende) vaardigheden zorgt dat deze nieuwe neuronen blijven bestaan (Curlik et al 2013). Dat betekent dat een combinatie van oefeningen waar je moe van wordt (je uithoudingsvermogen traint) met het aanleren van vaardigheden helpt om deze vaardigheden sneller te leren en deze vaardigheden langer te beheersen.
Fysieke activiteit stimuleert neuroplasticiteit (de flexibiliteit van de zenuwen om te veranderen) en daarmee vergroot het de mogelijkheid om met ander gedrag op nieuwe eisen te reageren. Nieuw onderzoek laat zien dat een gecombineerde fysieke en cognitieve training tot een vergroting van beide (fysieke en cognitieve) effecten leidt. Daarbij is het belangrijk om de verhoogde cardiovasculaire activiteit vast te houden om de neuro-cognitieve effecten te behouden (Hötting et al 2013). Dat betekent dat een combinatie van oefeningen voor je lichaam en voor je brein, de effecten op zowel je lichaam als je brein vergroot.
Fysieke activiteit verhoogt de doorbloeding van de hersenen, dit komt doordat tijdens bewegen je hart harder gaat pompen. Zo pompt je hart meer bloed naar de hersenen. Ook worden de vaten in je hersenen wijder om meer bloed door te laten. Daardoor krijgen de hersenen voeding en zuurstof. Bij regelmatig uithoudingsvermogen trainen worden er ook nieuwe bloedvaten in de hersenen aangemaakt, waardoor er nog meer doorbloeding (en voeding en zuurstof) in je hersenen komt (Hillman et al 2005).
Om iets nieuws te leren, heb je letterlijk een nieuwe verbinding (weg) nodig tussen hersencellen. Hoe vaker/intensiever je dit nieuwe stukje weg gebruikt hoe ‘steviger’ de weg wordt. Waardoor je het ook minder snel kwijt raakt.
Hoe wij bewegen toepassen bij het leren voor statushouders
In onze programma’s combineren wij bewegend leren met cognitief uitdagend bewegen in een programma dat meerdere weken duurt. We dagen deelnemers actief uit om steeds nieuwe doelen te stellen. Ook na het programma blijven bewegen is onderdeel van het programma. Dat betekent dat alle voordelen van bewegen op leren in ons programma zitten!
Enkel voorbeelden van onze coaches
1. Welke beweging doe je? De coach geeft een commando en de deelnemers roepen dit woord terwijl ze het uitvoeren. Bijvoorbeeld: lopen, springen, bukken of stoppen. Dit kan ook met: links, rechts, achteruit of vooruit.
2. Welk deel van je lijf beweeg je? In de kring spieren rekken en benoemen van lichaamsdelen. Of met een bal overspelen en kleine zinnen oefenen: Ik gooi de bal naar…, ik vang de bal van..., ik schop de bal naar..., etc.
3. Quiz/spel over de Nederlandse maatschappij en/of gezonde leefstijl. Bijvoorbeeld een renspel waarbij de deelnemers rennend (meerkeuze)vragen beantwoorden over de Nederlandse maatschappij/gezonde leefstijl. Vragen als; welk seizoen past bij deze foto, hoe heet de koning van Nederland, haring bevat veel gezonde vetten. Of een estafette met briefjes met voedingsmiddelen in het juiste vak plaatsen van de schijf van 5, bijvoorbeeld melk, boterham, etc.
Bewegen Werkt coach Linda: ''De mooiste herinnering heb ik aan de vormen waarbij deelnemers letters/woorden lopen, doorgeven, klimmen (in wandrek) en daarbij de letters schrijven of uitbeelden (het woord TOP was favoriet ha, ha). Daarin spelen ook vaardigheden als samenwerken en sociabiliteit een grote rol. De sfeer en plezier die dit opleverde was enorm stimulerend voor het leren. De taal wordt beleefd, doorleefd en dat verbindt...''
Wil je meer weten over de effecten van bewegen op leren?
Op 23 maart 2021 organiseerden wij het online event Sportief Inburgeren. Tijdens dit event vertelde Marck de Greeff over zijn onderzoek. Je kan zijn presentatie terugkijken.